Hoe zit het ook alweer met de IJsheiligen? IJsheiligen zijn de naamdagen van een aantal katholieke heiligen in de periode van 11 tot en met 14 mei. Deze ‘strenge heren’ zijn minder geliefd dan Sint Nicolaas, wiens naamdag ons op 6 december niet zal ontgaan.

Vandaag is het 11 mei, de naamdag van Sint Mamertus. De dagen daarna volgen Sint Pancratius (12 mei), Sint Servatius (13 mei), Sint Bonifatius (14 mei) en Sint Sophie. Koude Sophie (15 mei) is als IJsheilige een twijfelgeval, maar zij werd in Duitsland, Hongarije en Zwitserland als beschermelinge van de vorst meegerekend.

Over de vier ‘strenge heren’ is men het ook oneens. In sommige landen wordt Sint Mamertus niet meegeteld, in andere landen hoort Sint Bonifatius er niet bij. Want drie is een heilig getal, en “alle goede dingen bestaan uit drie”.

De volkswijsheid zegt dat na IJsheiligen het gevaar voor nachtvorst is geweken. Schade aan gewassen door late vorst komt dan niet meer voor. Zoals bij elke volkswijsheid is een korrel zout op zijn plaats. De kans is klein, maar in 2006, 2008 en 2013 was er nog nachtvorst in juni.

Door de opwarming van de aarde hebben we vaker een zacht voorjaar en is de verleiding groot om eind april al te gaan planten en zaaien. Met uien, prei, bieten, wortelen, kapucijners en tuinbonen loop je weinig risico. Heb je een besloten tuin of woon je in een stedelijk gebied dan kun je ook met meer warmte-minnende planten een gok wagen. Bij vorst dek je dan af met bijvoorbeeld glas, folie, omgekeerde bloempotten of stro.

Moestuinders die op veilig spelen wachten geduldig tot half mei.

Tot slot deze weerspreuk en geheugensteun:

Pancraas, Servaas, en Bonifaas,
brengen sneeuw en ijs helaas!

En deze:

Wie zijn schaap scheert voor St. Servaas
houdt meer van wol dan van het schaap.