Ik reis al tientallen jaren met Garden Tours. Garden Tours is een kleine organisatie die zich specialiseert in tuinreizen. Bij mij gaan die reizen bijna altijd naar Engeland, het land waar tuinieren prime time tv is en tot hoge kunst wordt verheven.

Hoe is dat nu, zo’n tuinreis? Ik beschouw het als een schoolreisje voor 50-plus. Zodra ik in de touringbus zit bekruipt mij het schoolreisjesgevoel. Samen met de vriendelijke medereizigers kijk ik in mijn busstoel licht gespannen uit naar wat er komen gaat: een paar dagen andere cultuur, veel mooie tuinen, de luxe van een bijzonder hotel en lekker eten waar je niks voor hoeft te doen.

Over dat 50-plus valt wat op te merken. Blijkbaar hoort het genieten van tuinen op deze veilige manier – een ander zegt misschien: gezapige manier – bij de rijpere leeftijd. Bij een eerdere reis ging er wel eens een dame van dik in de tachtig mee, die slecht ter been was. Dat was geen succes. Door een tuin moet je kunnen wandelen, soms over smalle of steile paadjes. En kleine privétuinen hebben vaak geen aangepaste voorzieningen.

Een tuinreis is niet goedkoop. Ik reken soms uit wat het kost per dag of per tuin en die getallen moeten dan rationeel ondersteunen wat ik onbewust al lang beslist heb. Bovenop de reissom komt de ‘dagprijs’ van de entreegelden en de extra lunches, die je in de bus afrekent.

Tegenover die hoge kosten staan de speciale hotels die Garden Tours meestal uitzoekt. In een klassiek, ietwat ‘vergane-glorie-hotel’ in Bournemouth had ik ooit een soort diensterkamertje op de bovenste etage. Het was een veilig kraaiennest met krakerige vloeren en een coffee and tea maker. Door de openstaande ramen hoorde ik de branding en rook ik de zeelucht.

Afgelopen week was ik in Buxted Park, een 4-sterrenhotel met een rijke geschiedenis, statig gesitueerd in een park bovenaan een dal, met vele wandelmogelijkheden. Vier dagen Country Houses & Gardens in Sussex.

Bij Garden Tours is de deskundige reisbegeleiding ook altijd een pluspunt. De grote trekker dit keer was Romke van de Kaa. Voor wie hem niet kent: Romke schrijft al jaren een column voor de regionale kranten in Nederland, publiceert in vele tuinvakbladen (bijvoorbeeld in Onze Eigen Tuin) en is auteur van vijf, meestal niet-geïllustreerde (!) boeken over de lusten en lasten van tuinplanten en de zin en onzin van tuinieren. Met Paul Geurts stelt hij elk jaar de tuinscheurkalender samen, vol wetenswaardigheden, gedichten en recepten.

Romke van de Kaa is het vlaggenschip van de Nederlandse tuinboekschrijverij. Gewapend met de nieuwste druk van Verwilderen in mijn rugzak, verwachtte ik dus veel van hem. Als gids praat Romke met veel eh’s die hij nodig heeft om zijn woorden zorgvuldig af te serveren. Laat je die eh’s weg dan heb je al bijna de volzinnen, anekdotes en kwinkslagen die zijn boeken zo kenmerken.

Romke’s botanische kennis is groot en de accenten liggen daarbij op de tuinplanten die hem van oudsher interesseren. In de jaren tachtig werkte hij samen met Piet Oudolf, nu een vermaard tuinarchitect. De twee gingen met ruzie uit elkaar. Van de Kaa begon een kwekerij in Dieren, die hij van de hand deed toen de schrijverij meer tijd ging vragen. De beste man is inmiddels zeventig en nog lang niet uitverteld.

Het hoogtepunt van de reis was het bezoek met Romke aan de tuin van die andere geestige tuinboekenschrijver, Christopher Lloyd. Great Dixter staat bekend om zijn heftige kleurencombinaties. Lloyd – in 2006 overleden – hield van experimenten en deinsde er niet voor terug om zijn publiek te choqueren met een schikking in hardroze, knaloranje en felgeel.

De huidige head gardener Fergus Garrett zet de tuinen in de geest van Christopher Lloyd voort. Een interessant detail is dat Romke van de Kaa in zijn jonge jaren zelf een aantal jaren head gardener is geweest op Great Dixter. Hij heeft dus de nukken van Lloyd, die niet altijd zo beminnelijk was als in interviews mocht blijken, van nabij meegemaakt.

Een tuin als Great Dixter leidt tot heftige discussies over wat geoorloofd en smaakvol is in de tuinkunst. De een raakt in vervoering, de ander wordt er ongemakkelijk van of vindt het helemaal niets. Duidelijk mag zijn in welk kamp ik verkeer. Ik zal er nog eens een aparte blogpost aan wijden.

Op tuinreis babbel ik met iedereen over plantjes en het leuke van tuinieren. Ongeveer zoals ik dat hier doe op Moesblog. Maar dan in de longplay versie en de shuffle en repeat stand. Een tuinreis kan zo ontaarden in een dagenlange vergelijking van voorkeuren, opvattingen en ervaringen.

Dat kon bij eerdere reizen wel eens erg vermoeiend zijn. Een mens wil ook wel eens gewoon kunnen zeggen: “Ik wil dik boter op mijn witbrood, en verder niets”. Bij een tuinreis komen de medereizigers als het ware met allerlei smeerbare alternatieven, voorstellen voor beleg en onrustbarende feiten over de schadelijkheid van botervet en geraffineerd tarwemeel.

Na drie, vier dagen praten is zo mijn tuinemmertje meestal helemaal leeg. En dat van anderen ook. We kunnen verzadigd en welgemoed naar huis en zien er voorlopig geen been in dat partner thuis niets met tuinieren heeft.

Dat was dit keer overigens anders. Het reisgezelschap bevatte opvallend veel tuinarchitecten, groenontwerpers, kruidendeskundigen en stinzenplantenkenners. Behalve Romke van de Kaa’s plantkunde was er dus heel veel kennis aanwezig. Zo hoorde ik bijvoorbeeld over onderzoek van prof. dr. Marcel Dicke, hoogleraar entomologie in Wageningen, die onderzoek doet naar het samenspel tussen planten en insecten. Daarbij schijnen feromonen, geuren die planten uitscheiden, een grote rol te spelen.

En een tuinarchitecte doceerde mij haast over de belangrijke rol van Reginald Blomfield in 1902 voor het grondplan van Godinton House Gardens zoals het vandaag de dag is, na vier eeuwen van veranderlijke tuinmodes. Hoe strak opeengepakte oosterse tapijt-achtige bedding planting plaats maakte voor een losse en natuurlijk ogende border vol wuivende grashalmen.

In plaats van dat het leeg is zit mijn tuinemmertje dus boordevol nieuwsgierigheid en nieuwe inspiratie. En aangezien ik geen partner heb, laat staan een ongeïnteresseerde partner, giet ik dat emmertje mettertijd gewoon hier leeg, op Moesblog.

Meer over Romke van de Kaa:

• Tuinschrijver Romke van de Kaa ziet overal verharding / De Leunstoel – internetmagazine voor rustige mensen
• Kassa interview met Romke van de Kaa over bestrijdingsmiddelen (video)

Als je het aan Gerda Smink vraagt wat haar tuin typeert krijg je dat in doordachte volzinnen te horen. Dan verraadt zich de onderwijzeres in haar. De prachtig aangelegde privétuin van Gerda op Venneweg nummer 8 is zondag 10 juni eenmalig geopend voor publiek, tijdens Rijen Ruikt.

Toen Gerda en haar man Leo een halve eeuw geleden de oude boerenwoning langs het spoor in Rijen betrokken was er nog weinig te zien van de huidige aanleg. De boerenwoning is gerenoveerd en uitgebouwd, waarbij de landelijke stijl is behouden. De tuin van nu was er misschien deels in oppervlakte – er is in de jaren negentig een stuk bijgekocht – maar zeker niet met deze uitstraling. Alleen de groentetuin voor de deur van het oude huis bestond vroeger ook al.

“Ronde lijnen” is het eerste dat Gerda te binnen schiet als ze begint te vertellen. De tuin is opgebouwd uit gebogen lijnen en cirkels. Als ik dat vergelijk met mijn eigen stijl neig ik juist naar hoekig. Dat interpreteren als typisch vrouwelijk en mannelijk – die neiging heb ik even – is te gemakkelijk. Want binnen de ronde vormen van Gerda’s tuin mag het soms best verwilderen. In combinatie met de strakke, gebogen snoeivormen van bijvoorbeeld buxus en taxus ontstaat zo een spanning tussen “ruig en netjes”, die zeker niet vrouwelijk romantisch aandoet.

Gerda werkt met grote vlakken van planten, waarbij de bloemkleur ondergeschikt is aan de uitstraling van blad en plant als geheel. Ook met herhaling van planten creëert ze zo samenhang en rust. Als tegenhanger wekt ze spanning door paden weg te laten lopen, zodat je niet alles in een keer kunt overzien. Lichtval en stevige kleurcontrasten – bijvoorbeeld tussen het geelgroene blad van Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’ en het bruinrode van Prunus niger – doen de rest.

Door de zichtlijnen kijk je waar Gerda wil dat je kijkt: naar de vele beelden van Ine Bollen die in de perken staan. Of naar de “grapjes” in de tuin: een gesnoeide zetel waarin je niet kunt zitten, de locomotief van buxus bij de ingang of de staaldraden duiker in de vijver.

In de Sminkentuin – door Gerda bewust vernoemd naar haar in 2009 overleden man Leo – is voor de echte liefhebber veel te zien. Bij de zoveelste rondgang viel mij op dat je dit levenswerk van Gerda steeds weer als nieuw kunt beleven.

Een van de leukste tuin- en kookprogramma’s van de afgelopen tijd was De Volkstuin bij 24Kitchen. Dat laatste is een kookzender waar ik anders nooit naar kijk. Maar aangezien het een realityserie betrof waarin echte volkstuinders van ‘Ons Genot’ zelf aan het woord kwamen hoopte ik er toch wat van op te steken.

De formule van De Volkstuin is eenvoudig: elke aflevering staat er één groente centraal. Er wordt een kijkje genomen bij de tuinenbezitters die vertellen over hun successen en mislukkingen. Dan komen we uit bij de groente van de dag. Die wordt geoogst en gaat in een mandje naar televisiekok Roberta Pagnier die er een lekker gerecht mee gaat koken.

Dan wordt er geswitcht naar het ‘panel van wijze volkstuinders’ die het telen van de groente bespreken. De voorzitter van ‘Ons Genot’ stelt zich daarbij onwetend op, zodat er tuindersgeheimen boven tafel komen.

Terug in de keuken legt Roberta de laatste hand aan haar gerecht. Dat bordje gaat vervolgens naar de leverancier van de groente én het panel – er moeten dus stiekem twee bordjes zijn – en die keuren het eindresultaat.

Elke aflevering van pakweg een half uur heeft dus elementen van een tuinprogramma, een kookprogramma en een docusoap. Laat een volkstuinder praten over zijn tuin en zijn groenten en je leert de mens kennen!

Behalve televisiekok Roberta is de rol van de voice-over belangrijk. In de tuin geeft hij licht ironisch commentaar dat aan Frans Bromet doet denken. In de keuken doet hij jolijtige een-tweetjes met Roberta, die haar uitleg extra levendig maken.

Grappig zijn de inconsequenties die je soms opmerkt. De groente die in het mandje gaat is niet altijd dezelfde die in de keuken uit het mandje tevoorschijn komt. Of een teveel aan consequentie: het panel van wijze volkstuinders heeft steeds dezelfde kleren aan.

De Volkstuin werd blijkbaar vorig jaar in een korte tijd opgenomen en vanaf oktober uitgezonden. Ik heb het programma pas onlangs in de herhaling ontdekt, na de NPO-reeks Van Hollandse Bodem. Niet alles hoeft een wedstrijdelement te hebben. De Volkstuin was daarom leuker, minder opgesmukt en informatiever.

De herhalingen zijn alweer voorbij. Voorlopig moeten we het doen met de moestuintips en Roberta’s recepten op de website van 24Kitchen.

Na de tien afleveringen smaakt het naar meer. Ik heb het nagevraagd maar 24Kitchen antwoordt dat er geen nieuwe afleveringen gepland staan. Roberta Pagnier houdt het op een raadselachtig “Wie weet! ;-)”