Stap 1 ging over het eerste, noodzakelijke onderhoud. Na Stap 2 weet je wat je wilt houden, ook in de harde elementen, zoals paden en muren. In het ontwerp geef je alle andere stukken een functie, vul je in, bepaal je de planten. Nu wordt het echt leuk en spannend:

Stap 3: Voer je ontwerp uit

Voor het ontwerp heb je de tijd genomen en je hebt nu een goed uitgewerkte tekening, liefst op schaal.

Als je zelf niet erg handig bent besteed je het grove werk zoals grondbewerking en bestrating uit. Ook de beplanting kun je door een hovenier laten doen, maar dat is juist de meest bevredigende klus.

Werk van groot naar klein, zegt Beth Chatto, zoals je een kamer inricht. Dus eerst de grote meubelstukken: de bomen.

Kijk op afstand, de punten van waaruit je veel de tuin inkijkt, zoals het woonkamerraam, of het begin van een pad. Schuif met de bomen voordat je ze definitief plant. Daarna volgen de struiken, daarna de kleinere planten.

Misschien heb je de neiging om vanaf vooraan alles van laag naar hoog te planten. Dat kan, maar de beplanting wordt spannender als je daar zo nu en dan bewust van afwijkt en een hogere plant vooraan zet.

Het is meestal verstandig om wat geld te besteden aan grondverbetering, bijvoorbeeld met compost of potgrond die je door de aarde in het plantgat mengt.

Geef direct na het planten water en vergeet de eerste tijd niet om dit te herhalen als het langdurig droog is. Hoe groter de plant, hoe belangrijker dit is. Een nieuw geplante boom kan op deze manier tot een half jaar extra zorg en aandacht nodig hebben.

En plant niet te dicht. In tuinprogramma’s op tv worden planten veel te dicht op elkaar gezet voor een instant resultaat. Goed voor het tuincentrum maar slecht voor je portemonnee.

Volgende aflevering: Stap 4: Doorgaan en een paar praktische tips

Na de publicatie van Stap 1 reageerde iemand al dat zij benieuwd was naar het volgende deel. Ik vrees dat ik sommige lezers teleur stel omdat ik hier niet diep in ga op ontwerpprincipes.

Een bestaande tuin heeft zich min of meer al bewezen. De vorige bewoners hebben de indeling beproefd. Ik ga dus niet uit van een make-over, maar van de noodzakelijke aanpassingen. Geheel tegen de mode in: dat heeft tijd nodig.

Stap 2: Maak je ontwerp

Een goed plan krijgt de tijd om te rijpen. Begin nu dus met ideeën te verzamelen en met schetsen. Een pad of terras dat verkeerd ligt of een indeling die nooit zal voldoen moet straks aangepast worden.

Voor het ontwerp van een tuin gelden allerlei wetmatigheden, maar het belangrijkste is dat het werkt voor jou. Ben je zelf helemaal blanco neem dan eens een kijkje bij de buren. Of raadpleeg een boek over tuinontwerpen. Dat laatste kan ook overweldigend zijn: teveel perfecte plaatjes van perfecte tuinen.

Durf te denken in termen van een jaar of enkele jaren. Van een boom die je nu plant kun je over vijf jaar de vruchten plukken. Genieten is vooruitzien.

Pin je niet vast op het allereerste idee. Maar haal ook weg wat je absoluut niet wilt. Kijk wat er gebeurt met de ruimte als je de meest gehate planten verwijdert. Bij mij gingen er geleidelijk zes ‘dwergconiferen’ uit van een meter of tien.

Anderzijds: een boom van twintig jaar is in tien minuten gekapt. Sta stil bij wat je doet: de opgekroonde conifeer die pal naast mijn huis staat vond genade. De bast is mooi roodbruin schilferend en hij geeft welkome schaduw op het heetst van de dag. Het is zo’n boom die menig kind naast een huis tekent: huisje, boompje…

De krulhazelaar (Corylus avellana ‘Contorta’) was het eerste dat ik eigenhandig omzaagde. Ik kan het verfrommelde blad niet aanzien. Daarnaast stond de volgende kandidaat: een stijve Hibiscus syriacus met dubbele mauvekleurige bloemen als verflensde proppen.

Maar ik blijf kijken: een Bergden (Pinus mugo) met lange, liggende takken die zich als slangen oprichten, mocht blijven. Bij nader inzien past hij misschien perfect in het toekomstbeeld van mijn ‘prairietuin’.

Ontwerpen komt vooral neer op kijken, kijken en kijken!

• Zie wat de zon doet in de loop van de dag als hij om je huis draait. Een plek op het Noorden krijgt toch zon, en waar je de hele dag zon verwacht heb je schaduw van hoge bomen.
• Kijk wat planten doen in de loop van een jaar. Een plant die in lente of zomer weinig voorstelt vlamt misschien op in de herfst of heeft een fraai wintersilhouet.
• Kijk wat planten en combinaties doen in de tuin van een ander: laat je inspireren.

Volgende aflevering: Stap 3: Voer je ontwerp uit.

Wie een tuin erft van een ander staat voor moeilijke keuzes: wat laat ik staan en wat haal ik weg? De echte tuinfanaat wil zijn stempel drukken en laat het liefst direct een shovel aanrukken. Hij wil een blank canvas voor zijn eigen ideeën!

Een ander verandert hier en daar wat, zet wat leuke plantjes, en dat is het dan. Maar het gevoel dat de tuin echt naar zijn zin is krijgt hij of zij niet. Tussen shovel en te voorzichtig zijn zit een middenweg.

Ik ben zelf sinds een jaar de eigenaar van een nieuwe tuin van 600 m2. Dit is nu de vierde keer dat ik aan een bestaande tuin begin. Elke situatie is nieuw en anders, maar een algemeen advies is niet zo ingewikkeld. Een 4-stappenplan, waarvan vandaag de eerste stap:

Stap 1: Start snel met het gewone onderhoud

Na een verhuizing zijn er veel andere prioriteiten. Maar een tuin die achterop raakt in onderhoud wordt een blok aan je been en meestal ongenietbaar. Dus:

• word en blijf het onkruid de baas,
• maai het gras met regelmaat en
• doe het meest noodzakelijke snoeiwerk.

Onkruid dat de kans krijgt om zich uit te zaaien in de border of in het gazon zorgt later voor veel meer werk. Wied een plant niet als je twijfelt of het een sierplant is. Kijk het even aan.

De meeste hagen herstellen zich goed na een te late snoeibeurt. Wel is juni voor de meeste hagen de beste tijd. Op die manier krijgt jong schot voldoende tijd om uit te harden voor de winter.

Een coniferenhaag van Thuja of Chamaecyparis heeft veel moeite met verwaarlozing: de haag wordt van binnen onherstelbaar bruin en groeit niet meer aan. Rooien en wortels uitfrezen is dan de enige optie.

Volgende aflevering: Stap 2: Maak je ontwerp.